ԵԽԽՎ-ում ՀՀ ԱԺ պատվիրակության անդամ, ԱԺ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության անդամ Արուսյակ Ջուլհակյանը ելույթ է ունեցել Ստրասբուրգում ընթացող ԵԽԽՎ գարնանային նստաշրջանում:
«Հարգելի գործընկերներ,
Արհեստական բանականությունն արագորեն փոխակերպել է մեր կյանքի տարբեր ասպեկտները՝ ընձեռելով աննախադեպ հնարավորություններ, բայց և կանգնեցնելով զգալի մարտահրավերների առջև, որոնք պետք է մանրամասն քննարկել:
Սկսենք հնարավորություններից:
Արհեստական բանականությունը կարող է բարելավել արդարադատության և իրավաբանական ծառայությունների մատչելիությունը: Ավտոմատացված համակարգերը կարող են օգնել անհատներին հասկանալ իրենց օրինական իրավունքները, նախաձեռնել բարդ իրավական ընթացակարգերը և արդյունավետորեն օգտվել իրավական տեղեկատվությունից:
Ժողովրդավարության տեսանկյունից արհեստական բանականության տեխնոլոգիաները կարող են նպաստել ավելի ներառական և մասնակցային կառավարմանը: Օրինակ, արհեստական բանականությամբ ձևավորված հարթակները կարող են քաղաքացիներին հնարավորություն տալ անմիջականորեն շփվել քաղաքականություն մշակողների հետ, տրամադրել հետադարձ կապ հանրային ծառայությունների վերաբերյալ և մասնակցել որոշումների կայացման գործընթացներին:
Ավելին, արհեստական բանականությունը կարող է ամրապնդել օրենքի գերակայությունը՝ խթանելով թափանցիկությունն ու հաշվետվողականությունը: Արհեստական բանականության գործիքները կարող են վերլուծել կառավարության տվյալները՝ բացահայտելու կոռուպցիան, հետևելու պետական ծախսերին և ապահովելու համապատասխանությունը իրավական կանոնակարգերին:
Այնուամենայնիվ, այս հնարավորությունների հետ մեկտեղ կան էական մարտահրավերներ, որոնք պետք է հասցեագրվեն:
Հիմնական մտահոգությունն արհեստական բանականության կողմից մարդու իրավունքների խախտման մեծ հավանականությունն է, օրինակ՝ մասնավոր կյանքի գաղտնիության իրավունքը, խոսքի ազատությունը: Արհեստական բանականության համակարգերը, որոնք մշակում են հսկայական քանակությամբ անձնական տվյալներ, կարող են օգտագործվել մարդկանց վերահսկելու և տեղեկատվության չարաշահման համար, հատկապես ավտորիտար վարչակարգերում:
Ժողովրդավարության համատեքստում արհեստական բանականության մարտահրավերներից են ապատեղեկատվությունն ու հասարակական կարծիքի մանիպուլյացիան: Արհեստական բանականության ստեղծած բովանդակությունը, ինչպիսիք են դիփֆեյքերը և ավտոմատացված պրոպագանդան, կարող են խաթարել վստահությունը ժողովրդավարական ինստիտուտների նկատմամբ և խեղաթյուրել հանրային դիսկուրսը:
Այս մարտահրավերներին դիմակայելու և արհեստական բանականության ամբողջ ներուժը մարդու իրավունքների, ժողովրդավարության և օրենքի գերակայության համար օգտագործելու համար անհրաժեշտ են մի քանի գործողություններ.
Առաջին: Կառավարությունները պետք է մշակեն գործուն կանոնակարգեր և էթիկական ուղեցույցներ արհեստական բանականության տեխնոլոգիաների մշակման և կիրառման համար՝ ապահովելու թափանցիկություն, հաշվետվողականություն և մարդու իրավունքների նկատմամբ հարգանք: Այս տեսանկյունից Շրջանակային կոնվենցիայի ընդունման քննարկումը հատկապես կարևոր է:
Երկրորդ: Արհեստական բանականություն նախագծողներն ու օգտագործողները պետք է առաջնահերթ կարևորեն էթիկական նկատառումները, ներառյալ՝ արդարությունը, հաշվետվողականությունը և թափանցիկությունը արհեստական բանականության ամբողջ կյանքի ընթացքում:
Երրորդ: Արհեստական բանականության տեխնոլոգիաների հետևանքների մասին իրազեկվածության բարձրացմանն ուղղված ջանքերը շատ կարևոր են: Անձանց կրթելը և թվային գրագիտություն սովորեցնելը թույլ կտա վերջիններիս տեղեկացված որոշումներ կայացնել և խթանել արհեստական բանականության պատասխանատու օգտագործումը:
Չորրորդ: Կառավարությունների, տեխնոլոգիական ընկերությունների, քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունների և ակադեմիայի միջև համագործակցությունը կարևոր է արհեստական բանականության հետ կապված համալիր մարտահրավերները համակողմանիորեն հասցեագրելու համար:
Եզրափակելով՝ թույլ տվեք շնորհավորել զեկուցողին այս կարևոր նախաձեռնության և կատարած աշխատանքի համար: Մենք պետք է արդյունավետ հավասարակշռություն գտնենք արհեստական բանականության ընձեռած հնարավորությունների և ռիսկերի միջև, և Շրջանակային կոնվենցիայի վերաբերյալ այս փաստաթղթի ընդունումը կարևոր քայլ է այդ նպատակին հասնելու տեսանկյունից:
Շնորհակալություն»,- ասել է պատգամավորը:
