Հնդկաստանը և Հայաստանը նշում են դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման 30-ամյակը: Նոյեմբերի 29-ին ավարտվեց «Հայաստան-Հնդկաստան. հազարամյա հարաբերությունների նոր խթաններ» խորագրով առաջին միջազգային գիտաժողովը՝ նվիրված երկու ժողովուրդների դարավոր հարաբերությունների նոր հեռանկարներին և խթանման հնարավորություններին։ 2005-2009 թթ. Հայաստանում Հնդկաստանի նախկին դեսպան Ռինա Պանդեյը, Հնդկաստանի «Օբզերվեր» հետազոտությունների հիմնադրամի ղեկավար Սունջոյ Ջոշին և Դավիթ Մուրադյանը քննարկել են հայ-հնդկական հարաբերությունների հեռանկարները:
Դ.Մ. - Տիկին դեսպան, պարոն Ջոշի, շնորհակալ եմ հրավերն ընդունելու համար:
Ինչպե՞ս եք գնահատում Հնդկաստան-Հայաստան հարաբերությունները, և որո՞նք են, ըստ ձեզ, հիմնական ձեռքբերումները և մարտահրավերները:
Ռինա Պանդեյ (Հայաստանում Հնդկաստանի նախկին դեսպան, 2005-2009 թթ.) - «Շատ դրական եմ գնահատում մեր երկու երկրի միջև ներկա հարաբերությունները: Հարաբերությունների հաստատման 30-ամյակին գիտաժողովը մեզ շատ արժեքավոր գաղափարներ տվեց, թե ինչպես կարող ենք շարժվել առաջ: Պատճառը, թե ինչու ասացի, որ դրական եմ գնահատում, այն է, որ անցած մի քանի տարվա ընթացքում առևտուրը եռապատկվել է, Հնդկաստանից զբոսաշրջիկների հոսքն ավելացել է, գործարար համայնքների միջև փոխանակումներ են տեղի ունենում, բիզնես պատվիրակություններն են հանդիպում: Նաև շատ իրադարձություններ են կատարվում մշակույթում: Մեր շախմատի ֆեդերացիաներն են շատ ակտիվ: Գիտեք, որ այս տարվա շախմատի օլիմպիադայում Հայաստանի հավաքականը Չեննայում զբաղեցրեց երկրորդ տեղը: Այսօր ես հարաբերություններում մեծ եռանդ եմ տեսնում:
Եվս մեկ կարևոր փաստ կա ինձ համար: Ես Հայաստան եմ վերադարձել 13 տարի անց: Երբ ես այստեղ էի, բժշկական մասնագիտության ուսանողների թիվը 650-750 էր: Ինձ ասացին, որ այսօր այդ թիվն անցել է 2800-ը: Հյուրանոցում, որտեղ ես ապրում էի, ամեն առավոտ ավելի շատ հնդիկների էի տեսնում: Այսօր առավոտյան ևս 8-ին տեսա՝ Թամիլ Նադուից, այլ ոչ թե Չեննայից: Նրանք Մադուրայից, Ուդմալպետից էին, և նրանք ինձ հետ խոսում էին թամիլ լեզվով: Երբ ես նրանց հարցրի՝ ի՞նչ եք անում ասյտեղ, ասացին՝ Զբոսաշրջիկ ենք»:
Դ.Մ. - Շատ հաճելի է լսելը:
Ռինա Պանդեյ - «Ուստի, ինձ համար շատ հաճելի էր դա իմանալը: Նման բան նախկինում տեղի չէր ունենում: Կարծում եմ՝ թռիչք է կատարվել դեպի հարաբերությունների նոր մակարդակ:
Անցած 13 ամսում տեղի է ունեցել բարձր մակարդակի մի քանի փոխայցելություն: Մեր արտգործնախարարն այցելեց, ձեր արտգործնախարարը և պաշտպանության նախարարն էին գնացել: Նաև միջկառավարական հանձնաժողովի նիստի համար այցելել էր մեր բարձրաստիճան պաշտոնյաներից մեկը: Անցած 3 տարվա ընթացքում շատ բան է կատարվել, և ես շատ ուրախ եմ դրա համար»:
Դ.Մ. - Պարոն Ջոշի, Դուք ի՞նչ կարծիք ունեք:
Սունջոյ Ջոշի (Հնդկաստանի «Օբզերվեր» հետազոտությունների հիմնադրամի ղեկավար) - «Ես ամբողջությամբ կհամաձայնեմ տիկին դեսպանի ասածներին, թե անցած 30 տարվա ընթացքում ինչ ենք մենք արել: Նկատի ունեմ Հայաստանի անկախության ձեռքբերման ժամանակաշրջանը: Սակայն հարաբերությունները ձևավորվել են շատ ավելի վաղ, քան նույնիսկ Հնդկաստանի անկախությունը: Հայերը և հնդիկները միմյանց հետ կապեր են ունեցել շատ վաղուց: Երկու ժողովուրդները ներկայացնում են քաղաքակրթություններ, որոնք կարելի է ասել, ձուլված են միմյանց հասարակությունների մեջ: Հայ առևտրականները Հնդկաստանում շատ վաղուց են ակտիվ եղել: Եթե ուսումնասիրենք հայ-հնդկական հարաբերությունների պատմությունը, հայերի առաջին սահմանադրությունը գրվել է Մադրասում, առաջին հայկական թերթը նույնպես այնտեղ է տպագրվել: Հայերը եղել են Հնդկաստանով անցնող հնագույն առևտրային ուղիների մի մասը: Նրանք պատասխանատու են եղել առևտրի և գործարարության համար:
Ես հայերին կկոչեի առաջին գլոբալիստներ: Նրանք այս աշխարհը գլոբալացրել են շատ ավելի առաջ, քան այսօրվա գլոբալացումը կմեկնարկեր: Այսօր էլ հայկական սփյուռքը նույնն է շարունակում: Հնդկաստանը նույնպես հսկայական սփյուռք ունի՝ մոտ 30 միլիոն հնդիկ ապրում է Հնդկաստանից դուրս: Դա շատ մեծ թիվ է: Նրանք ներդրում են ունենում, միշտ են ունեցել և կունենան այն հասարակություններում, որտեղ ապրում են: Սակայն նրանք միաժամանակ պահպանել են իրենց ինքնությունը, իրենց հայ կամ հնդիկ լինելը՝ որպես քաղաքակրթական մշակույթի մի մաս: Դա մեզ միավորող կապերից մեկն է:
Դա այն կապն է, որը մենք, կարող եմ ասել, վերաբացահայտում ենք, քանի որ այն ավելի ու ավելի է հզորանում: Պատճառներից մեկն էլ այն է, որ մենք հայտնվել ենք տարբերվող և բարդ աշխարհում: Մեր հարևաններն են ավելի բարդը դառնում: Հենց դա էլ մեզ ավելի է մերձեցնում: Մենք վերաբացահայտում ենք այդ ընդհանրությունները և շփումները»:
Դ.Մ. - Վերջին շրջանում բավականին ակտիվացել են քաղաքական, ռազմաքաղաքական, տնտեսական ու հումանիտար փոխանակումները, ինչո՞վ է բացատրվում նման ակտիվությունը։
Ռինա Պանդեյ - «Կարծում եմ դա գոյություն ունեցող ներուժի իրացման սկիզբն է: Հնդկաստանը միշտ մտածել է Կովկասի ուղղությամբ՝ որպես ռազմավարական կարևոր և մշակութային առումով փոխկապակցված տարածաշրջան:
Անցած 20 տարում ես տեսել եմ Հնդկաստանի ուշադրության ընդլայնումը: Սկզբում ուշադրության կենտրոնում էին հարևանները, հետո՝ հարավը, այնուհետև՝ արևելքը: Այնուհետև ուշադրությունն ուղղվեց դեպի արևմուտք և հասավ մինչև Կենտրոնական Ասիա և Կովկաս: Հայաստանի հանդեպ ուշադրության ավելացումը բնական էր: Անցած երեք տարվա ընթացքում մենք սկսեցինք զգալ, որ այս աշխարհում ավելի շատ բարեկամների կարիք կա: Համավարակը նույնպես ցույց տվեց, որ մեզ նման զարգացող երկրները պետք է հոգանք սեփական պաշտպանությունը: Ուստի, մենք պետք է ավելի հզորացնենք այդ կապերը, որպեսզի ավելի շատ գործակցենք:
Այսօր միմյանց մասին իրազեկությունն ավելի շատ եմ զգում: Կարծում եմ, դա շատ լավ զարգացում է, և ես շատ ուրախ եմ դրա համար»:
Դ. Մ. - Պարոն Ջոշի՞:
Սունջոյ Ջոշի - «Կարծում եմ՝ անցած երեք տարում միմյանց վերաբացահայտելու պատճառներից մեկն էլ այն է, որ այս աշխարհում ուժերի վակուումն է ավելանում: Բնությունը չի հանդուրժում վակուումը, ինչ-որ բան պետք է լցվի այնտեղ: Հայաստանի և Հնդկաստանի նման երկրները պետք է միավորեն ջանքերը՝ քաղաքակրթության, հզորության և ուժի առումով: Դա անհրաժեշտ է, որպեսզի պահպանվի մեր՝ որպես երկրներ, յուրօրինակությունը: Այդ պատճառով էլ, այն կապերը, որոնք առկա են Հայաստանի և Հնդկաստանի միջև, ավելի են հզորանում: Դա գերազանցապես տարածաշրջանի պատճառով է: Կարծում եմ՝ առնվազն առաջիկա 5-10 տարվա ընթացքում մենք դեռ շարունակելու ենք լինել շատ բարդ տարածաշրջանում: Այն, ինչին առնչվում ենք, հեշտությամբ չի լուծվելու: Հաջորդ մի քանի տարում ես մեր միջև այդ կապերի ավելի սերտացում եմ տեսնում, քանի որ դրա հատուկ կարիքը կա: Կա նպատակների ընդհանրություն, և ինչպես նախկինում ասացի՝ մենք գլոբալ քաղաքակրթություններ ենք: Աշխարհում, որն ապագլոբալացվում է, մենք կշարունակենք մնալ գլոբալացման ուժերից մեկը: Քանի որ դա է մեր քաղաքակրթության էությունը: Դա այն է, ինչը մենք միշտ ներկայացրել ենք և ինչը փնտրել ենք:
Ուստի այնպիսի մի աշխարհում, որտեղ ամեն ինչ քանդվում, անհետանում է, ինստիտուտները կործանվում են, կենտրոններն այլևս չեն միավորում, մենք պետք է պայքարենք, լինի դա կլիմայի փոփոխությունը, ՄԱԿ-ի զարգացման նպատակները, տիեզերական ծրագրերը: Մեզ անհրաժեշտ է նպատակների ընդհանրություն, ջանքերի միավորում, երկխոսություն: Այսօրվա աշխարհում չենք կարող թույլ տալ, որպեսզի ղեկավարները չխոսեն միմյանց հետ»:
Դ. Մ. - Ի՞նչ կարելի է ակնկալել հայ-հնդկական համագործակցության հեռանկարներից։ Քննարկվե՞լ են նման հարցեր գիտաժողովի ընթացքում։
Ռինա Պանդեյ - «Կարծում եմ՝ ամբողջ գիտաժողովն ուղղված էր քննարկմանը, թե ինչպես շարժվել առաջ և օգտագործել այս պահը, որը միմյանց վերագտնելու, միմյանց մասին ավելին իմանալու պահն է: Չնայած՝ մենք միշտ ենք միմյանց մասին իմացել, սակայն հիմա այդ կապն ավելի ամուր է: Կար մի բան, որը շեշտվեց, և բոլորը համաձայնեցին, որ անհրաժեշտ է աշխատել այդ ուղղությամբ, միմյանց երկրների մասին իրազեկության բարձրացումն է:
Մարդկանց մասին ավելի շատ իմանալը՝ ինչպես են նրանք ապրում, ինչ են ուտում, ինչ ուրախություններ և սովորույթներ ունեն: Այդ առումով, կարծում եմ, լրատվամիջոցները կարող են կարևոր դեր խաղար, և բոլորը համաձայնեցին այդ հարցում: Պետք է լրատվամիջոցների փոխանակումներ իրականացնենք: Օրինակ՝ կարելի է միմյանց երկրների մասին պատրաստել կարճ հոլովակներ և հեռարձակել հեռուստատեսությամբ: Դա շատ մեծ ազդեցություն է ունենում: Ես Հնդկաստանի ալիքներով տեսնում եմ տարբեր երկրների մասին պատմող հոլովակներ, օրինակ՝ Մակեդոնիայի, Բելառուսի, և այլն: Ուստի պետք է նույն կերպ իրազեկել միմյանց մասին:
Մյուս հարցը, որը նույնպես քննարկվեց, օդային և ցամաքային հաղորղակցությունների խնդիրն է: Կարծում եմ, որ եթե ուղիղ թռիչքներ լինեն երկրների միջև, զբոսաշրջիկների թիվը կեռապակտվի և նույնիսկ կքառապատկվի: »
Դ. Մ. -Համաձայն եմ, այո:
Ռինա Պանդեյ - «Այսօր մենք այստեղ ենք գալիս տարբեր ճանապարհներով: Տարբեր օդանավակայաններում ժամերով սպասելն ամենահաճելի զբաղմունքը չէ: Հուսամ՝ որ բարձր մակարդակում փոխայցելությունները կշարունակվեն:
Այնուհետև եղավ Հայաստանը ֆիլմ արտադրողներին գրավիչ դարձնելու մասին, որոնք միշտ էկզոտիկ վայրեր են փնտրում նկարահանումների համար: Եվ շատ ուրախացա, որ իմացա՝ արդեն նման նախաձեռնություններ կան: Հնդկաստանում, գիտեք, տարեկան ավելի քան 2000 ֆիլմ է արտադրվում: Ուստի պրոդյուսերները միշտ հետաքրքրված կլինեն ծախսարդյունավետ լուծումներով, օրինակ՝ տեղական պրոդյուսերական կենտրոնի հետ համագործակցությունը, երբ ամեն ինչ արդեն կազմակերպված կլինի նկարահանումների համար: Հայկական ընկերությունները կարող են հնդկական պրոդյուսերական կենտրոններին նման համագործակցություն առաջարկել: Նման գործընթաց այժմ մեկնարկել է Վրաստանում:
Մյուս ուղղությունը հատուկ ընտրված վայրերում հարսանիք կազմակերպելն է: Դա այսօր Հնդկաստանի հասարակության մեջ կարևոր դերակատարում ունի: Երիտասարդ զույգերն ընտանիքի և ընկերների հետ ցանկանում են ամուսնանալ երկրից դուրս: Անցած ամսին ես վիզա ստանալու հարցում օգնեցի, որպեսզի Բոմբեյից 20 հոգանոց խումբ գա Թբիլիսի՝ այնտեղ հարսանիք անելու համար: Դուք այստեղ այնքա՜ն էկզոտիկ և յուրօրինակ վայրեր ունեք: Ինչու՞ նույնը չանել նաև այստեղ:
Սպորտը նույնպես կարևոր է: Այժմ հնդկաստանից բազմաթիվ խմբեր մոտոցիկլետներով գնում են տարբեր տուրերի: Եվ նրանք չեն գնում Եվրոպա կամ այլ հանրահայտ ուղղություններով, այլ գալիս են այստեղի նման երկրներ:
Հոգևոր զբոսաշրջությունը նույնպես քննարկեցինք: Ձեր եկեղեցիները հիանալի են, կարծես՝ Աստվածաշնչից դուրս եկած լինեն:
Բազմաթիվ հայեր հետաքրքրված են հնդկական փիլիսոփայությամբ, յոգայով:
Դ. Մ. - Յոգայով՝ հատկապես, այո:
Ռինա Պանդեյ - «Յոգան մեծ դերակատարում ունի, նույնիսկ ՄԱԿ-ը հատուկ յոգայի օր ունի: Ահա այն ուղղությունները, որոնք քննարկում էինք՝ բիզնեսից բացի: Նույնիսկ Տիեզերքի հարցում ենք մենք համագործակցում: Ոլորտները բազմազան են: Օրինակ՝ գյուղատնտեսությունը, որին չհասցրեցինք անդրադառնալ, բայց այս ուղղությամբ հուշագիր ունենք: Ունենք նաև հմտությունների զարգացման հուշագիր: Հնդկաստանն այսօր մեծ ուշադրություն է դարձնում իր երիտասարդների հմտությունների զարգացմանը: Այդ հարցում նույնպես կարելի է փոխանակման ծրագրեր իրագործել, թե ինչ են անում կողմերը՝ հմտությունները զարգացնելու համար: Ուստի, շատ են ոլորտները, որոնց ուղղությամբ պետք է աշխատենք, Դավիթ»:
Դ. Մ. - Պարոն Ջոշի, Ձեր դիրքորոշումը ո՞րն է այդ հարցում:
Սունջոյ Ջոշի - «Կրկին կհամաձայնեմ տիկին Պանդեյի ասածներին: Կավելացնեմ նաև տեխնոլոգիաները: Դրանք ոչ միայն փոխում են հասարակությունների դիմագիծը, այլ հասարակությունների միջև և ներսում շփվելու ձևերը: Տեխնոլոգիաները փոխում են գիտելիքի ստեղծման, տեղեկությունների փոխանակման ուղիները: Դրանք գործում են որպես բազմաթիվ ուղղություններով ծայրահեղ քայքայիչ ուժ: Այդ քայքայումներն ու խզումներն այնքան արագ են տեղի ունենում, որ երկրների և հասարակությունների համար մարտահրավեր է դառնում դրանց ետևից հասցնելը և պայքարելը:
Սովորելու փորձը շատ մեծ է և՛ մեծ, և՛ փոքր հասարակությունների համար: Դա մարտահրավեր է բոլոր հասարակությունների համար: Հարց է, թե ինչպե՞ս կարելի է կառավարել այդ քայքայիչ փոթորիկը, որը շուտով ամբողջությամբ կփոխի հասարակության և սարքավորումների հարաբերությունները»:
Դ. Մ. - Կապակցվածության ու հաղորդակցությունների մասով ինչպե՞ս եք գնահատում այնպիսի նախագծերը, ինչպիսիք են «Հյուսիս-հարավ» միջազգային տրանսպորտային միջանցքը, և արդյոք Հնդկաստանը կմիանա՞ Հայաստանով դեպի Սև ծով ու Եվրոպա անցնող ճանապարհների շինարարությանը և շահագործմանը։
Ռինա Պանդեյ - «Համոզված եմ, որ դա մի հնարավորություն է, որը կուսումնասիրվի: Մենք քննարկում էինք, որ հնդկական ընկերությունները հետաքրքրված են այն ամենի շինարարությամբ, ինչը կարող է հաղորդակցություններին նպաստել: Սակայն պետք է այդ ամենը վերցնել սեղանից և բերել կյանք:
Դ. Մ. - Սկսել իրականացնել:
Ռինա Պանդեյ - «Այո, իրականացնել դրանք: Մենք նաև հայկական կողմին առաջարկել ենք օգտագործել Չաբահարի նավահանգիստը: Միջազգային տրասնպորտային «Հյուսիս-հարավ» միջանցքը նույնպես ապրանքաշրջանառության ուղիները կրճատելու հնարավորություններից մեկն է: Նաև ասացի, որ քննարկվել է ավիահաղորդակցության հարցը: Կարծում եմ՝ երկու երկրների քաղաքացիական ավիացիայի վարչություններն ակտիվ ներգրավված են քննարկումներում: Հուսամ՝ ինչ-որ բան կստացվի այդ ամենից»:
Դ. Մ. - Ինչպե՞ս է իրավիճակը Հնդկաստանի շուրջ տարածաշրջաններում։ Հայտնի է, որ Պակիստանն աջակցում է անդրսահմանային ահաբեկչությանը hնդկական Ջամմու և Քաշմիր միութենական տարածքում և շարունակում է գրավված պահել դրա որոշակի մասը, որը Պակիստանի օկուպացրած Քաշմիրն է: Տեղյակ ենք նաև Հայաստանի հանդեպ Պակիստանի թշնամական քաղաքականության մասին։ Ինչպե՞ս եք տեսնում Իսլամաբադի դերը տարածաշրջանում:
Արդյոք դրանք ստեղծո՞ւմ են Հնդկաստանի համար սպառնալիքներ և ռիսկեր։
Ռինա Պանդեյ - Կարծում եմ՝ Պակիստանում այսօր քաղաքական բարդ իրավիճակ է: Մեզ համար դա տարիներ շարունակվող խնդիր է: Մեր բոլոր վարչապետները հետևել են դիվանագիտությանը հավատարիմ մնալու, այլ ոչ թե ահաբեկչության սկզբունքին: Այսինքն՝ պետք է նստել սեղանի շուրջ՝ առանց ահաբեկչության: Այդ դեպքում մենք ազատ կլինենք քննարկման համար: Ահա նման դիվանագիտական մոտեցում ենք որդեգրել և նույնն ենք առաջարկում նաև որևէ այլ վայրում հակամարտությունների մեջ ներգրավված երկրներին: Յուրաքանչյուր հնարավորության դեպքում մենք փորձում ենք Պակիստանին ցույց տալ, որ դա այն ուղին չէ, որով կարելի է շարունակել՝ որպես բաց սահմաններ ունեցող հարևաններ: Մեր անվտանգության ծառայությունները, ոստիկանությունը և բոլոր գործակալությունները, որոնք ներգրավված են ազգային անվտանգության մեջ, մշտապես զգոնություն են պահպանում»:
Դ. Մ. -2020 թվականի պատերազմի ժամանակ և պատերազմից հետո Պակիստանն անթաքույց աջակցություն է հայտնում Ադրբեջանի ագրեսիվ քաղաքականությանը: Տեղեկություններ կային, որ պակիստանցի վարձկաններն աջակցում են Ադրբեջանին 44-օրյա պատերազմի ընթացքում։ Ի՞նչ կարող եք ասել այդ մասին:
Ռինա Պանդեյ - «Կարծում եմ, դա շատ ցավոտ հարց է, որի մանրամասներին չեմ տիրապետում: Սակայն, կարծում եմ, ցավալի է, երբ որևէ երկիր փորձում է ներխուժել մեկ այլ երկրի խնդիրների մեջ»:
Դ. Մ. - Ի՞նչ կարծիքի եք Հնդկական-Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանի տեսլականի և դրանում Հնդկաստանի դերակատարության վերաբերյալ։
Ռինա Պանդեյ - «Հնդկաստանի դիրքորոշումն այդ հարցում հստակ է՝ մենք Հնկական-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանի տեսլականի մի մասն ենք: Մեծ ուշադրություն ենք դարձնում ծովային ռազմավարության հարցերին, որի շրջանակում համագործակցում ենք նույնատիպ մտահոգություններ ունեցող երկրների հետ: Հնդկաստանը շատ ակտիվ է և ողջունում է բոլոր այն երկրների նախաձեռնությունները, որոնք ուղղված են Հնդկական-Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանի անվտանգության պահպանմանը»:
Դ. Մ. - Ինչպե՞ս եք գնահատում Իրանի հետ Հնդկաստանի համագործակցությունը և Հայաստան-Հնդկաստան-Իրան եռակողմ ձևաչափով համագործակցության ծավալումը։
Ռինա Պանդեյ - «Կարծում եմ, դա ողջունելի է: Դա մեծ օգնություն կլինի բազմաթիվ ուղղություններով: Իրանը ձեր հարևանն է, որի հետ նույնպես մենք քաղաքակրթական կապեր ունենք: Միշտ փորձել ենք հավասարակշռված դիրքորոշում ունենալ բոլոր այն հարցերում, որոնք առնչվել են Իրանին և միշտ մտերիմ ու բարեկամական հարաբերություններ ենք ունեցել նրա հետ: Ուստի, եթե երեք երկրները կիսեն զարգացման, խաղաղության նպատակները, կարծում եմ, դա միայն ողջունելի կլինի»:
Դ. Մ. - Պարոն Ջոշի՞:
Սունջոյ Ջոշի - «Կավկասը Հնդկաստանի համար միշտ կարևոր և ռազմավարական տարածաշրջան է եղել: Միգուցե նախկինում Հնդկաստանն այդքան մեծ հնարավորություններ չի ունեցել մասնակցելու տնտեսական նախագծերին, սակայն ռազմավարական կոնցեպտներ միշտ եղել են: Իրանը և Կովկասը Հնդկաստանի համար դեպի Եվրասիայի լայն տարածաշրջան հասանելության ուղիներ են: Երբ խոսքը ենթամայրցամաքային, այսպես կոչված, թակարդից դուրս գալու մասին է, իսկ այդպիսի թակարդում Հնդկաստանին փորձում է պահել Պակիստանը, մեր երկիրը պետք է զարգացնի այդ ճանապարհները:
Դուք հարցրիք նաև Հյուսիս-հարավ ճանապարհի մասին: Այն ռազմավարական կարևորություն ունի: Անցած մի քանի տարվա ընթացքում, չնայած Հնդկաստանի վրա ճնշումներին, Իրանի հանդեպ կիրառվող պատժամիջոցներին, Հնդկաստանը պնդում է, որ այն անհրաժեշտ է, որպեսզի կատարվեն ներդրումներ, քաջալերում է իր ձեռնարկություններին: Եվ դա նաև ԱՄՆ շահերից է բխում, որ այս տարածաշրջանը երկու ոչ ռևանշիստական ուժերի միջոցով ամուր կապեր ունենա: Դուք հարցրեցիք նաև Պակիստանի մասին: Մեզ շրջապատում են ռևանշիստները և ռևիզիոնիստները: Նրանք ցանկանում են վերանայել սահմանները, տարածքները: Հնդկաստանը նման մոտեցմամբ հետաքրքրված չէ:
Մենք խաղաղություն և բարգավաճում ենք ցանկանում: Մենք նաև Պակիստանին են ցանկանում տնտեսական բարգավաճում: Խնդիրն այն է, որ այսօր Պակիստանն ինքն է գտնվում տնտեսական թակարդում: Այդ թակարդը բացելու բանալին այն է, որ պետք է այլևս ներգրավված չլինել վտանգավոր խաղերի մեջ, ինչպիսիք են Ադրբեջանին աջակցելը, անդրասհմանային ահաբեկչությունը: Նման խաղերում ներգրավված լինելն ունի մեկ նպատակ՝ համախմբվածություն ապահովել հասարակության մեջ, որն այլ պարագայում կքայքայվեր, քանի որ երկիրը տնտեսական անկայուն վիճակում է:
Այդ ամենը կատարվում է մեր շրջապատում, և այդ իսկ պատճառով Հայաստանը և Հնդկաստանը պետք է շատ զգույշ լինեն առաջիկա մի քանի տարվա ընթացքում»:
Դ. Մ. - Տիկին դեսպան, պարոն Ջոշի, շնորհակալ եմ հրավերն ընդունելու համար:
Ռինա Պանդեյ - Շնորհակալ ենք Դավիթ, որ հնարավորություն ընձեռեցիք մեր տեսակետները ներկայացնել Հայաստանի ժողովրդին:
Սունջոյ Ջոշի - Շնորհակալություն:
